یوگا چیست ؟
یوگا ابتدا به عنوان یک تمرین معنـوی و باستانی با شروع تمدن در نظر گرفته می شده ولی امروزه بعنوان فعالیتی جسمی در جهت سلامت جسم و روح به شمار می آید و طرفداران زیادی در سراسر جهان دارد.
یوگا “بیان معنی زندگی” است! فقط خم و راست و پیچ و تاب بدن نیست بلکه یک تمرین کاملِ ذهن و بدن، متشکل از حرکات فیزیکی همراه با تکنیک های تنفسی، مدیتیشن و تمرکز با هدف ارتقاء سلامت روح و جسم، استقامت، خودآگاهی، قدرت، آرامش، انعطاف پذیری، بازکردن گره ها و جریان های انرژی در بدن می باشد.
کلمه “یوگا” از ریشه سانسکریت[۱] “Yuj” گرفته شده است که در معنای لغوی واژه یوگ یا یوج “به وسیله‌ای گفته می شود که به گردن گاو می‌بستند تا او را کنترل نموده و زمین را شخم بزنند” اما معنای مفهومی آن را در بعضی از متون،کنترل می نامند، یعنی بدست آوردن مهارت تسلط کامل بر افکار و رهایی از احساسات و نگرانی ها که به خودکنترلی منجر می شود.
در بعضی منابع دیگر از یوگا با معنای “پیوستن” یا ” اتحاد و متحد شدن” استفاده می شود.
در هنگام انجام حرکات یوگا شما با متحد کردن بدن و نَفَس و ذهن، در وضعیتی قرار می گیرید که حواس بدن شما منبسط شده و سرشار از انرژی میشود و به شما این امکان را می دهد که جهان را به سیمای بخشی از خودتان تجربه کنید و همه چیز را یکی ببینید. در واقع تمرین یوگا موجب اتحاد آگاهی فردی با آگاهی جهانی می شود که همانا هماهنگی کامل بین انسان و طبیعت است.
کسی که این تجربه ناب را حس می کند به آزادی بینشی دست یافته که به آن در اصطلاح “موکتی، نیروانا یا موکشا” می گویند.
سانسکریت به عنوان زبان اصلی یوگا شناخته می شود[۱]
تاریخچه یوگا
اولین ثبت واژه “یوگا” در مجموعه ای از متون باستانی بنام “ریگ ودا” آمده است.
در شش هزار سال پیش، یوگا توسط قوم آریایی ها در منطقه جنوب غرب روسیه و در میان عارها بوجود آمد. آن ها در غارها و کوه ها به مراقبه های طولانی می نشستند و حین مراقبه و بعد از مراقبه در میافتند که چقدر راحت تر و وسیع تر و توانمندتر به آگاهی وصل می شوند، لذا با تغییر حالات در مراقبه، آرام آرام بعضی از آساناها را پیدا نمودند.
این قوم به ایران و از آن جا به افغانستان و در نهایت به هندوستان کنونی مهاجرت کردند و در آنجا مستقر شدند. در قلمرو جدید نیز مراقبه و انواع آساناها را ادامه دادند و با گذر تاریخ، تمامی آساناها به شکل امروزه درآمد.
شیوا {به عنوان اولین یوگی یا آدیوگی (Adiyogi) و اولین گورو یا آدی گورو} بینش خود را در فلسفه ای با نام Saptarishis یا “هفت حکیم” بنا نهاد که به تدریج این فلسفه در اقصی نقاط جهان گسترش یافت.
یوگا در طی ادوار گوناگون شامل تغییرات و پیشرفت هایی بوده که سنگ بنای یوگای امروزی است و مهم ترین اتفاقات این ادوار به شرح زیر تقسیم بندی شده است[۲] :
[۲] پیشنهاد می شود به دلیل وجود اسامی و اصطلاحات یوگا، در صورت تمایل ابتدا از مقاله اصطلاحات یوگا سایت دیدن فرمایید.
نمود فرهنگ یوگی درشبه قاره هند و دره سند ساراسواتی (پاکستان و هند کنونی) پدیدار شد و حضور یوگا در شواهد باستانی بدست آمده از جمله نمادهای فالیک، مُهرهای بت الهه مادر، سنت های عامیانه تمدن دره سند، میراث ودایی و اوپانیشادی، سنت های بودایی، جینیسم، پانینی، دارشاناس، پوراناس، حماسه های مهابارات و رامایانا، سنت های خداباورانه شیواس، ویشناواس و سنت های تانتریک متجلی شده است .
بقایای فسیلی و مهر و موم تمدن دره سند ساراسواتی با ژست های خاص و چهره هایی در حال انجام یوگا ، نشان دهنده حضور یوگا در هند است.
در آن برهه زمانی هر روزه یوگا سادانا با تاکید بر ارزش های معنوی و هدایت مستقیم گورو همراه با پرانایاما برگزار می شد که بخشی از Upasana بود. احتمال می رود به دلیل اهمیت خورشید در دوره ودیک عمل “namaskara“ متأثر از آن اختراع شده باشد.
حکیم ماهارشی پتانجالی، مجموع تمرینات و دانش یوگا را در تومار “یوگا سوتراس” به صورت مکتوب درآورد و در این زمان بود که از واژه یوگا به صورت صریح استفاده شد.
در این دوره که برجسته ترین دوره تاریخ یوگا محسوب می شود، رهبران بزرگ مذهبی همچون ماهاویر و بودا بودند و مفاهیم پنج نذر بزرگ “Pancha mahavrata” توسط ماهاویر و “آشتا ماگا یا یوگای هشت مرحله ای” توسط بودا به عنوان طبیعت اولیه یوگا سادانا پایه گذاری شدند.
مفاهیم گیان یوگا، Bhakti yoga و Karma Yoga نیز به عنوان بالاترین نمونه خرد انسانی به طور مفصل ارائه شدند.
همچنین به جنبه ذهن نیز اهمیت داده شده و حاصل آن باوری شد که می گوید : ” ذهن و بدن، هر دو را می توان تحت کنترل قرار داد تا آرامش را تجربه کرد! “
این برهه تاریخی که به عنوان دوره پسا کلاسیک معرفی می شود، شاهد شکوفایی ودانتا، یوگای باکتی، ناتایوگا یا هاتا یوگا بوده است.
ماتسیناراناتا، گورکشاناتا، کوارانگیناتا، سواتمرام سوری، گرندا، شرینویاسا بات از جمله شخصیت های بزرگی هستند که تمرینات هاتا یوگا را در این دوران رواج دادند.
راجا یوگا نیز توسط استادانی همچون یوگاچاریاس بزرگ، رامانا ماهارشی، راماکریشنا پارامانسا، پارامانسا یوگاناندا، ویوکاناندا توسعه یافت.
در این عصر، اساتید یوگا با ابداع سبک های منطبق با نوع زندگی و نیازهای روزمره مردم، تلاش بر گسترش مفاهیم یوگا با هدف حفظ، نگهداری و ارتقاء سلامت جامعه داشته اند.
تا اواخر قرن هجدهم یوگا فقط در هند رواج داشت اما اساتیدی نیز به بست تعالیم یوگا در کل جهان پرداختند :
-
در سال ۱۸۹۳ میلادی استادی هندی بنام سوامی ویوکاناندا (S.Vivekananda) در کنفرانس ادیان در شیکاگو آمریکا درباره یوگا و اثرات آن سخنرانی نمود.
-
پس از آن سوامی یوگاناندا (۱۹۵۲-۱۸۹۳م) در سال ۱۹۲۰ میلادی به آمریکا مهاجرت و به تدریس آموزه های یوگا در مدرسه ای با نام SRF (مشارکت در خودسازی) پرداخت.
و اما در هند :
استاد بزرگ سوامی شیواناندا) ۱۹۴۳-۱۹۸۷)، انجمن زندگی الهی(Divine life Society) را در منطقه ریشی کش هیمالیای هند مرکزی تاسیس و در آنجا به تعلیم آموزه های یوگا پرداخت که از دستاوردهای او تربیت سه شاگرد معنوی بزرگ می باشد :
- سوامی ساتیاناندا(S.Satiananda) : ابداع کننده سبک یوگای بیهار در مدرسه بیهار بود.
- سوامی ویشنو دواناندا(S.V.Devananda) : او پس از مهاجرت به کانادا، مرکزی بزرگ “Yoga Camp” را احداث و سبک یوگا شیواناندا را ابداع نمود.
- سوامی سات چیدا ناندا(S.Satchidananda) : او نیز پس از عزیمت به آمریکا سبک یوگای اینتگرال را پدید آورد.
در دهه هشتاد میلادی نیز کریشنام آچاریا (۱۹۸۹-۱۸۸۸م) یکی از اساتید مطرحی بود که شاگردانش مبدع سه سبک معروف دیگر یوگا می باشند:
- B.K.S. آینگار : یکی از برجسته ترین معلمان یوگا در جهان که بنیانگذار سبک “Iyengar Yoga” می باشد.
- پاتابی جویس(Joice) : بنیانگذار سبک یوگای آشتانگا بود.
- دسی کاچار (D.kachar // ۲۰۱۶-۱۹۳۸م) : بنیانگذار سبک وینی یوگا بود.
B.K.S. آینگار بنیانگذار سبک یوگا معروف به”Iyengar Yoga”
امروزه یوگا به عنوان یک سیستم درمانی یا ورزشی برای افزایش سلامتی و تناسب اندام همراه با بدست آوردن آرامش روحی شناخته می شود و به تدریج و با گسترش هر چه بیشتر یوگا علاوه بر سبک های فوق، حدود ۵۴ سبک مختلف دیگر نیز ابداع گردیده است.
فلسفه یوگا
فلسفه کلی یوگا در مورد خودآگاهی و هماهنگ سازی خود با جهان است. یعنی زندگی آزادانه و سالم، در تمامی جنبه ها!
یوگا به هیچ دین، مذهب یا اعتقادی وابسته نیست و هرکسی که یوگا را تمرین کند، فارغ از ایمان، قومیت یا فرهنگ می تواند از مزایای آن بهره مند شود.
می توان گفت هدف نهایی یوگا جستجوی معنـوی به جهت درک ماهیت واقعی “خـود” و جهـان است و معتقد است فرد در بالاترین حالت درک یوگی {که به آن حکمت عالی یا سعادت مطلق (Sat-Chit-Ananda) گفته می شود}، دارای روح بی انتها، بدون تغییر و عاری از اندوه است. با این حال، در طول یوگا، هر کسی و با هر رتبه ای می تواند به سلامتی، شادی، آرامش،خرد و در نهایت زندگی بهتر دست یابد.
مزایای یوگا
کاملاً ارزش امتحان کردن دارد !
زندگی مدرن همواره همراه با آسایش و راحتی بوده اما فرد هزینه آن را با چاقی، فشار خون بالا، مشکلات قلبی و ناراحتی های روحی پرداخت می کند. اگرچه امکانات پزشکی و تکنولوژیِ پیشرفته کمک کننده است، اما زندگی همچنان استرس زا و ناسالم است.
در این شرایط، یوگا می تواند سلامتی را برای بدن، ذهن و روح ما به ارمغان بیاورد و به زندگی ما ارزش بیشتری ببخشد.
به طور کلی میتوان فواید سلامتی یوگا را به دو دسته “سلامت احساسی و سلامت جسمی” تقسیم نمود :
مزایای این تمرین محبوب بسیار گسترده بوده و سلامت جسمی و روانی فرد را به همراه دارد به طوری که بیش از ۷۷ مزیت برای این ورزش ذکر شده است و با مداومت در انجام آن ، زندگی شما را متحول کرده و افق دید شما را به گونه ای گسترش می دهد که هرگز نمی توانید تصور کنید.
